1.3 Sistem Sosial
Soalan 13 : Terangkan susun lapis masyarakat melayu pada
abad ke-19
Pendahuluan
§ Sebelum campur tangan British di Tanah Melayu pada tahun 1874, susunlapis masyarakat melayu telah dibahagikan kepada dua kelompok masyarakat iaitu golongan pemerintah dan golongan yang diperintah.
Taraf
seseorang dalam masyarakat ditentukan oleh beberapa faktor; keturunan, hubungan
kekeluargaan, pangkat dan kedudukan, kewibawaan serta tugas.
§ Kedudukan
hierarki seseorang dalam masyarakat Melayu boleh berubah melalui 2 cara.
Pertama, pertukaran tugas atau pekerjaan tanpa menjejaskan taraf sosialnya.
Kedua, melalui taraf pencapaian.
Susun lapis masyarakat melibatkan kedudukan yang berbeza dan tidak bersifat setaraf dari segi kekayaan, kekuasaan, gaya hidup, peluang, hak dan tanggungjawab mereka.
Susun lapis
masyarakat Melayu tradisional bercorak hierarki. Terdapat 2 jenis golongan
dalam masyarakat; golongan pemerintah dan golonagn diperintah. Golongan
pemerintah merupakan kelas atasan yang dikenali sebagai golongan bangsawan.
Golongan diperintah pula merupakan kelas bawahan iaitu rakyat jelata.
Isi-isi penting
Golongan Pemerintah
§ Terdiri
daripada sultan, raja atau Yang Dipetuan Besar, keluarga dan kerabat diraja
serta pembesar negeri, iaitu golongan bangsawan, ulama, pendeta, dan penghulu. Golongan
pemerintah menerima penghormatan dan ketaatan berdasarkan taraf dan kedudukan
masing-masing dalam masyarakat. Bertanggungjawab dalam menjalankan urusan
pentadbiran negeri.
Sultan/ Raja
§ Pemerintah tertinggi
dalam pentadbiran negeri. Dalam urusan pentadbiran, baginda dibantu oleh
kerabat diraja atau para pembesar. Baginda memiliki kuasa dan kewibawaan untuk
menjalankan pemerintahan dan pentadbiran negeri serta seluruh jajahan
takluknya.
§ Berperanan sebagai
lambang perpaduan negeri, menjadi sumber segala gelaran dalam negeri,
bertanggungjawab menyatupadukan rakyat, memelihara keamanan, dan memajukan
negeri. Sultan atau raja mempunyai kuasa mutlak terhadap rakyat jelata.
Keluarga dan Kerabat
Diraja
§ Golongan
anak raja dan kerabat diraja, iaitu mereka yang bergelar ‘Raja’ atau ‘Tengku’.
§ Golongan ini
tidak ramai tetapi mempunyai kuasa tertentu apabila diberi sesuatu tugas rasmi
negeri.
Golongan Bangsawan dan
Pembesar
§ Terdiri
daripada para pembesar dan kaum kerabat yang amat berpengaruh dalam kalangan
pemerintah atau pentadbir.
§ Pembesar
dilantik oleh sultan melalui pemberian surat tauliah. Pembesar yang diberi hak
untuk mentadbir biasanya dapat mempertahankan daerah itu dengan kekuatan
sendiritanpa sokongan sultan.
Golongan Ulama dan
Pendeta
§ Dianggap
sebagai golonagn cerdik pandai. Golongan ini sering menjadi sumber rujukan
dalam perkara-perkara tertentu yang memerlukan khidmat nasihat mereka. Golongan
ulama pakar dalam bidang agama Islam. Dilantik menjadi guru, ketua agama dan
kadi. Mereka berperanan menyebarkan agama Islam. Disamping itu, mereka juga
bertanggungjawab menasihati sultan dan kerajaan dalam urusan agama.
§ Golongan
pendeta mempunyai kepakaran dalam bidang kesenian, kebudayaan, kesusasteraan,
adat istiadat, dan salasilah raja.
Penghulu
§
Ketua
pentadbir di peringkat kampung yang dilantik dalam kalangan rakyat biasa.
Penghulu menjalankan perintah yang diarah oleh pembesar daerah dan mewakili
penduduk kampung untuk menyatakan pandangan atau masalah yang dihadapi.
§ Antara
bidang tugas penghulu ialah menyelusaikan sebarang pertikaian yang timbul dalam
kalangan anak buahnya, memelihara keamanan kampung, mengarah rakyat
melaksanakan arahan pemerintah, dan menjadi lambang perpaduan kampung.
Golongan Diperintah
§ Merupakan
golongan yang paling ramai dan terbahagi kepada dua kumpulan, iaitu rakyat
biasa atau rakyat asing yang bebas dan golongan hamba. Mempunyai peranan
penting dari aspek fizikal dan tradisi kemasyarakatan terutamanya dalam
mendukung institusi beraja dan pembesar.
§ Berperanan
sebagai pengikut atau pengiring pembesar peringkat pusat atau menjadi penyokong
pentadbir peringkat jajahan takluk.
Rakyat Biasa
§ Masyarakat
peribumi yang bermastautin di sesuatu kawasan dan biasanya tinggal di kawasan
luar istana atau kampung-kampung kecil. Kebanyakannya terdiri daripada petani,
nelayan, pedagang, dan tukang. Mereka tidak mempunyai sebarang kuasa politik
dan tidak memegang apa-apa jawatan dalam pentadbiran.
§ Dari segi
ekonomi, hasil pengeluaran mereka berbentuk sara diri, iaitu hanya cukup untuk
menanggung hidup sekeluarga. Terdapat juga yang menjadi ahli tenun, penghibur
diraja, pemain sandiwara, bomoh, dukun, pawang, dan guru agama.
Rakyat Asing
§ Selalunya
bukan orang melayu yang datang ke Tanah Melayu untuk memenuhi tujuan tertentu
seperti pedagang, mubaligh, dan santeri. Santeri ialah orang yang merantau dari
tempat ke tempat lain untuk menuntut ilmu.Terlibat dalam pelbagai kegiatan
sosial seperti menjadi tentera upahan kerajaan atau menjalankan kegiatan ekonomi.
§ Tidak
diwajibkan mengamalkan dan mematuhi tradisi kebudayaan tempatan
Golongan
Hamba
§ Menduduki
hierarki paling bawah. Menjadi hamba kepada para pembesar dan orang kaya dengan
melakukan pelbagai tugas seperti mencuci perahu, memetik kelapa, mencari kayu
api, dan menjadi askar.
Hamba terdiri daripada beberapa jenis iaitu hamba raja (Biduanda), hamba berhutang, hamba tawanan perang, hamba Hulur iaitu yang menyerah kerana kesalahan jenayah yang pernah dilakukannya, Hamba Serah yang merupakan orang-orang yang menyerah kepada tuannya kerana kesempitan hidup, hamba Dengan iaitu yang dijual kepada tuan pemilik hamba, Hamba Habsyi yang dibeli oleh pembesar ketika mereka menunaikan haji di Makkah
Hamba akan menyumbang khidmat dan baktinya kepada tuan-tuan pemilik hamba termasuk keluarga hamba tersebut iaitu anak-anak dan isterinya sehingga lah mereka dibebaskan daripada status quo mereka.
Penutup
§ Terdapat dua
golongan dalam susun lapis masyarakat iaitu golongan memerintah dan golongan
diperintah. Golongan memerintah merupakan golongan kelas atasan manakala
golongan diperintah merupakan golongan kelas bawahan.
Soalan 14: Bincangkan golongan yang diperintah dan
tanggungjawab mereka terhadap pemerintah.
Pengenalan
§ Secara
umumnya masyarakat Melayu tradisional merupakan sebuah masyarakat feudal dan
bercorak hierarki yang dapat dibahagikan kepada 2 golongan iaitu golongan yang
memerintah dan golongan yang diperintah.
§ Golongan
yang diperintah terdiri daripada rakyat biasa yang merdeheka dan hamba. Mereka
merupakan kelas bawahan yang tetapi bilangannya adalah banyak. Namun rakyat
mempunyai kuasa mobiliti yang tersendiri yang tidak dapat disekat oleh golongan
pemerintah.
Isi-isi Penting:
1. Rakyat
Biasa
§ Rakyat biasa
yang bermastautin tetap dan menjadi pengikut setia kepada pembesar yang
mentadbir daerah dan jajahan. Ketaatan kepada sultan ialah mutlak dan tidak
berbelah bagi. Mereka rela dengan amalan sistem serah seperti bekerja di tanah
pembesar tanpa mendapat upah dan sistem kerah seperti menjadi bala tentera dan
mendirikan istana
§ Dalam bidang
ekonomi mereka menjalankan kegiatan bertani, berdagang, menangkap ikan,
melombong dan menjadi tukang mahir. Tiada dorongan perubahan diri untuk bekerja
keras dalam bidang ini kecuali kerja-kerja demi kepentingan raja. Rakyat biasa
sesebuah kampung sesalu mempunyai pertalian kekeluargaan dan mengamalkan
tradisi hidup secara bergotong-royong, bekerjasama dan bermuafakat. Amalan ini mewujudkan keharmonian dan
membantu pembesar mentadbir sesebuah daerah atau kampung itu dengan lebih
teratur dan berjaya
2. Orang Asing
§ Merupakan
orang bukan Melayu dan datang ke Tanah Melayu hanya untuk tujuan tertentu.
Tinggal sementara sahaja dan akan pulang ke negara asal setelah urusan
mereka selesai.Terdiri daripada
pedagang, perantau, santeri (orang merantau kerana menuntut ilmu) dan mubaligh.
Rakyat asing boleh dibahagi kepada 2
kumpulan, iaitu: melibatkan diri dalam pelbagai kegiatan sosial seperti
menjadi tentera upahan dan kebanyakan mereka berasal daripada Jawa dan Pasai, melibatkan
diri dalam kegiatan ekonomi seperti peniaga runcit, pemborong dan pelombong. Masyarakat
Tamil Islam merupakan kumpulan yang paling ramai dan mereka hidup bebas dan
bergaul dengan penduduk peribumi.
§ Rakyat asing
ini tidak diwajibkan mengamal dan mematuhi tradisi kebudayaan tempatan.
Walaupun demikian mereka masih tertakluk kepada undang-undang dan
peraturan tempatan.
3.
Hamba
§ Terbahagi
kepada hierarki yang berbeza taraf kedudukan antara mereka. manakala
sebahagiannya akan terlibat dengan pekerjaan dalam rumah. Antara jenis hamba:
a) Hamba raja
(biduanda) - paling tinggi kedudukannya. Akan dibebaskan dengan kerelaan raja.
b) Hamba Abdi -
hamba tawanan, hamba diranggah, hamba habsyi, hamba hulur, hamba serah, Hamba Dengan, dan
anak hamba.
c) Hamba
berhutang - orang berhutang, anak emas, hamba waris, hamba bayar.
d) Hamba abdi
dan hamba berhutang akan berkhidmat untuk tuannya sebagai pengikut
§ Antara
peranannya:
a)
menyediakan tenaga kerja manusia bagi melakukan pelbagai
aktiviti dalam masyarakat.
b)
menyumbang tenaga bagi menambah harta tuan
c)
menjadi pegawai kepada tuannya
d)
menjadi lambing ketinggian taraf sosial golongan yang
memiliki hamba.
Kesimpulan
§ Golongan
yang diperintah memberikan ketaatsetiaan yang sepenuhnya kepada pemerintah sama
ada sultan ataupun pembesar. Manakala golongan pemerintah akan memberikan
kepimpinan dan keselamatan kepada rakyat. Di sinilah wujudnya hubungan timbal
balik di antara golongan pemerintah dan yang diperintah.
Soalan 15: Jelaskan peranan golongan hamba dalam sistem
sosial masyarakat melayu tradisional
Pendahuluan
§ Golongan
hamba menduduki susun lapis masyrakat yang paling bawah sekali. Mereka tidak
boleh bertindak mengikut kemahuan sendiri kerana dikawal oleh peraturan dan
perintah yang ditentukan oleh pemilik (tuan) mereka.
§ Dalam
masyarakat melayu tradisi, perhambaan mempunyai pengertian yang tersendiri
berbanding dengan sistem perhambaan yang biasa di fahami. Terdapat 3 jenis
hamba, iaitu hamba raja, hamba berhutang dan hamba biasa.
Isi-isi penting
a) Hamba abdi
dan hamba berhutang berkhidmat untuk tuan mereka sebagai pengikut dan
sebahagiannya membuat kerja-kerja rumah
b) Hanba
berhutang terlibat dalam kegiatan ekonomi seperti dalam bidang pertanian dan
melombong bijih timah
c) Hamba lelaki
biasanya di berikan tugas di luar rumah untuk tujuan pertahanan atau
penghasilan pertanaian seperti membajak, menanam, menuai, dan memagar hutan
baru atau bertugas melombong bijih timah.
d) Ada juga
hamba lelaki yang di bawa mengikut tuannya berdagang atau berniaga
e) Hamba
perempuan membuat kerja-kerja di rumah dan menjadi dayang kepada pemerintah.
Mereka juga menjadi tukang masak, mencuci, mengasuh anak, mengambil air
membelah kayu dan menganyam. Ada kalanya mereka bekerja di sawah untuk menuai
padi
f)
Ada di kalangan hamba perempuan itu yang di tugaskan
untuk memperoleh pendapatan bagi tuan mereka, khususnya hamba wanita yang di
paksa melacurkan diri dan sebahagian pendapatan tersebut diserahkan kepada tuan
hamba mereka
g) Golongan
hamba juga berperanan untuk mencuci perahu, memetik kelapa, mencari kayu api
dan menjadi askar
Penutup
§ Golongan
hamba menduduki satu daripada lapisan sosial dalam masyarakat melayu tradisi.
Mereka mempunyai peranan tertentu yang perlu dilaksanakan dan membentuk sebuah
institusi sosial yang tersendiri
terima kasih cikgu membantu saya
BalasPadamSANGAT MEMBANTU .
BalasPadamBagus✔๐
BalasPadamperbezaan struktur sosial dahulu dan sekarang
BalasPadamTerima kasih cikgu
BalasPadamOk wkwkwkkww
PadamApa kepentingan susun lapis masyarakat..??
BalasPadamyoolaa
BalasPadamBagus✓๐
BalasPadamNtap pak abu
BalasPadamthank you for your help...oh yeah
BalasPadam