1.1 Institusi
Pemerintahan (Raja dan Pembesar)
Soalan 1: Jelaskan konsep dan Peranan
Raja dalam pemerintahan di Negeri-negeri Melayu sebelum campur tangan British.
Pengenalan
§ Sebelum campur tangan British di
Negeri-negeri Melayu pada tahun 1874, Negeri-negeri Melayu diperintah oleh
Raja-raja Melayu. Sultan dan raja menduduki heirarki tertinggi dalam sistem
pemerintahan dan pentadbiran negeri masing-masing.
§ Mengikut sistem pemerintahan dan
pentadbiran tradisional seseorang raja berkongsi kuasa dan peranan dengan
golongan pembesar dalam menjalan dan melicinkan jentera pentadbiran Namun
demikian, semua Raja-raja Melayu ini sebenarnya mempunyai peranan luas dalam
politik, ekonomi dan sosial sehingga campur tangan Inggeris pada tahun 1874.
Isi-isi penting:
1
Konsep
§
Biasanya raja akan mendirikan pusat pemerintahan dan
pentadbiran di muara sungai dan kuasa baginda terhad di kawasan diraja
tersebut. Dari segi teori, raja dikatakan mempunyai kuasa mutlak. Akan tetapi,
kekuasaan politik sebenarnya dipegang oleh pembesar daerah. Raja sangat
bergantung kepada pembesar untuk menjamin kedudukan, kewibawaan, dan kekuasaan.
Misalnya, pembesar di perak berkuasa melantik bakal sultan yang disukai dan
menyingkirkan calon tidak disukai.
§
Dari segi realiti, terdapat pembahagian kuasa dalam
kalangan pembesar daerah di sesebuah negeri. Raja menjadi lambang perpaduan
rakyat dan baginda menjalankan tugas yang lebih berat kepada hal ehwal keagamaan
dan adat istiadat Melayu. Sebenarnya, baginda tidak memainkan peranan penting
dalam sistem politik negeri kecuali di kawasan diraja. Namun, raja diiktiraf
sebagai ketua negeri tertinggi, berdaulat dan harus dihormati oleh segenap
lapisan masyarakat.
2 Peranan
dari aspek Politik
a.
Sebagai Ketua Kerajaan.
§ Sultan berada pada kedudukan yang
tertinggi dalam struktur pemerintahan dan pentadbiran negeri. Sultan bertindak
sebagai ketua kerajaan. Sultan mempunyai kuasa mutlak dan hak sultan tidak
boleh dipersoal. Rakyat termasuk pembesar tidak boleh membantah perintah sultan
kerana dianggap mengengkari perintah Tuhan.
§ Perintah sultan menjadi
undang-undang. Oleh itu, perintah sultan wajib dipatuhi walaupun bertentangan
dengan hukum manusia dan hukum agama. Sultan juga berkuasa menggubal
undang-undang, menjatuhkan hukuman termasuk hukuman bunuh serta berhak
mengampunkan pesalah yang tidak ada pada golongan pembesar.
b.
Melantik Pembesar.
§ Sultan berkuasa melantik sesiapa
sahaja untuk memegang sebarang jawatan pembesar negeri. Baginda berhak melantik
sesiapa sahaja untuk memegang jawatan Bendahara dan pembesar-pembesar yang
lain. Sultan yang melantik pembesar-pembesar daerah sahaja akan menerima
sepucuk surat dan hadiah sebilah pedang sebagai lambang jawatannya.
§ Biasanya pembesar dipilih secara
turun temurun dalam kalangan keluarga pembesar berkenaan. Sultan hanya akan
campur tangan memilih pembesar yang baru dari keturunan lain sekiranya keturunan
pembesar tadi ketiadaan waris. Ini menunjukkan pembesar hanya menjalankan
peranannya di bawah kuasa raja. Apabila raja berkuasa melantik pembesar,
baginda juga mempunyai hak untuk melucutkan jawatan mana-mana pembesar.
c.
Menentukan Hubungan Diplomatik.
§ Sultan lebih aktif dalam menjalin
hubungan hal ehwal luar berbanding bertindak sebagai ketua perang. Perjanjian
dengan kuasa-kuasa asing tidak sah jika tidak ditandatangani oleh sultan.
Selain itu, ia juga memerlukan tanda tangan 12 orang pembesar. Kebimbangan
campur tangan Inggeris di Tanah Melayu menjadikan hubungan sultan dengan para
pembesar kian rapat. Kehadiran British di Perak pada tahun 1875 membawa kepada
perjumpaan-perjumpaan antara sultan dengan pada pembesar.
§ Namun demikian, ada juga pembesar
yang menentang sultan secara halus tidak hadir dalam pertemuan seumpama ini.
Misalnya pada tahun 1875 pentadbir British telah bersusah payah untuk
mendapatkan tanda tangan pembesar-pembesar Perak yang tidak hadir di Pangkor
dalam tahun 1874 untuk menandatangani persetiaan Melayu-Inggeris itu.
d.
Ketua Pertahanan.
§ Sultan menjadi ketua tentera bagi
negeri masing-masing. Sekiranya berlaku peperangan, sultan akan mengetuai
angkatan tentera dan membuat keputusan bagi mempertahankan negara daripada serangan
musuh atau menakluk negara lain. Baginda bertanggungjawab menjaga keamanan
negara daripada ancaman luar. Pada tahun 1830 an-1870an di Negeri-negeri Melayu
tidak terdapat peperangan luar yang serius atau ancaman perang.
§ Kedatangan British juga tidak
menggunakan tentera yang besar, hanya menggunakan tentera Negeri-Negeri Selat
sahaja. Oleh yang demikian, peranan sultan sebagai ketua tentera tidak menonjol
pada masa ini. Malah perang saudara yang berlaku antara tahun 1865-1875 banyak
melibatkan perang saudara antara pembesar-pembesar. Hanya di Pahang berlaku
pemberontakan seorang pembesar tetapi sultan telah mengarahkan pembesar lain
untuk menamatkan pemberontakan tersebut.
2.
Peranan dari aspek Ekonomi
a.
Sultan berkuasa mutlak ke atas
sumber ekonomi.
§ Sultan mengambil bahagian dalam
perniagaan dan mendapat keuntungan yang lumayan. Baginda berkuasa dalam soal
perburuhan, hasil pertanian, perdagangan dan pemungut cukai. Sultan berperanan
menyelaras sistem cukai dalam jajahan takluknya serta mempunyai hak mendapat
hasil pungutan cukai negerinya.
§ Contohnya, Sultan Abdul Samad
menerima hasil cukai (bijih timah) daerah Kelang daripada Raja Mahadi. Sultan
Pahang memperoleh cukai import yang dikenakan di muara Sungai Pahang berjumlah
$50,000 setahun. Dari segi pertanian sultan berhak mengerahkan rakyat bertani.
Baginda mewakilkan urusan itu kepada para pembesar negeri.
b.
Sultan juga berkuasa melaksanakan
sistem kerah.
§ Melalui sistem ini rakyat dikerah
melaksanakan sesuatu pekerjaan untuk sultan tanpa dibayar upah dalam tempoh
masa yang tertentu. Antara pekerjaan yang terlibat ialah membina istana,
menjadi tentera,membina jalan, membina jambatan, membina benteng pertahanan,
membersih sungai dan sebagainya.
§ Golongan bangsawan dikecualikan
daripada sistem ini. Orang biasa yang berstatus tinggi juga dikecualikan dari
sistem ini. Contohnya di Kedah mereka yang dikecualikan dari sistem ini ialah
golongan syed (keturunan nabi), golongan baik-baik seperti haji, lebai,
penghulu, kakitangan masjid dan orang suruhan istana. Sistem ini menunjukkan
perbezaan status sosial dalam kalangan rakyat.
3. Peranan
dari aspek Sosial
a.
Lambang dan memelihara perpaduan
negeri.
§ Di Negeri-negeri Melayu pada abad
ke-19 terdapat beberapa faktor yang membawa kepada perselisihan dan perpecahan.
Di dalam sesebuah negeri, selain Negeri Sembilan terdapat pelbagai kebudayaan
yang diamalkan oleh rakyatnya.
§ Pembesar-pembesar daerah merupakan
pusat-pusat kuasa tempatan. Tentangan sering berlaku dalam kalangan mereka dan
mengganggu pentadbiran pusat. Malah mereka sering juga menentang sultan dan ada
kalanya menentang pelaksanaan perintah raja di daerah mereka.
b.
Ketua agama Islam dan Adat
istiadat Melayu.
§ Sultan juga bertindak sebagai
ketua agama Islam dan adat istiadat Melayu. Sultan dianggap sebagai khalifah
Allah di bumi dan menjadi penaung kepada masyarakat Melayu. Sultan juga
memainkan peranan penting untuk menyebarkan agama Islam di dalam negeri dan
seluruh tanah jajahannya.
§ Lantaran itulah istana memainkan
peranan penting sebagai tempat penyebaran agama Islam di Tanah Melayu. Pada
masa perayaan besar tahun Islam seperti Hari Raya Puasa, sultan akan mengadakan
majlis jamuan.
Kesimpulan
§ Sultan memainkan peranan yang
cukup besar sama ada dalam bidang politik, ekonomi mahupun sosial. Kedaulatan
dan kedudukan seseorang raja menjadikan seseorang raja/sultan mempunyai hak
yang mutlak untuk membuat semua keputusan.
§ Pengenalan sistem Residen pada tahun 1874 di Perak, seterusnya Selangor, Negeri Sembilan dan Pahang telah menjejaskan kedudukan kuasa sultan dari sudut politik, ekonomi dan sosial. Sultan kini hanya berkuasa dalam bidang agama Islam dan adat istiadat Melayu sahaja, semua kuasanya yang lain dikuasai oleh Residen Inggeris.
§ Pengenalan sistem Residen pada tahun 1874 di Perak, seterusnya Selangor, Negeri Sembilan dan Pahang telah menjejaskan kedudukan kuasa sultan dari sudut politik, ekonomi dan sosial. Sultan kini hanya berkuasa dalam bidang agama Islam dan adat istiadat Melayu sahaja, semua kuasanya yang lain dikuasai oleh Residen Inggeris.
Soalan 2: Huraikan bentuk pentadbiran
masyarakat Melayu sebelum campur tangan British
di Tanah Melayu.
Pengenalan
§ Sebelum campur tangan British di
Negeri-negeri Melayu pada tahun 1874, Negeri-negeri Melayu diperintah oleh
Raja-raja Melayu. Sultan dan raja menduduki heirarki tertinggi dalam sistem
pemerintahan dan pentadbiran negeri masing-masing.
§ Mengikut sistem pemerintahan dan
pentadbiran tradisional seseorang raja berkongsi kuasa dan peranan dengan
golongan pembesar dalam menjalan dan melicinkan jentera pentadbiran. Pentadbiran
di Negeri-negeri Melayu sebelum campur tangan British dibahagikan kepada
pentadbiran peringkat negeri, daerah dan kampung.
Isi-isi Penting:
Pentdbiran Peringkat Negeri
§ Merupakan
unit pentadbiran tertinggi dan terbesar. Kuasa tertinggi dipegang oleh sultan/
raja/ yang di Pertuan Besar
§ Sultan/ raja
menjalankan pemerintahan dengan dibantu oleh pembesar-pembesar. Pembesar
menjadi tulang belakang dalam menjalankan pentadbiran peringkat negeri.
Pembesar diberi gelaran tertentu.Contohnya di Perak dibantu oleh Pembesar
Berempat dan di Negeri Sembilan Yang Di Pertuan Besar dibantu oleh 4 orang Undang.
§ Sultan/raja
dibantu oleh Raja Muda/Putera Mahkota
§ Perlantikan
sultan/raja – sistem perwarisan takhta di kebanyakan negeri-negeri Melayu
seperti Sistem penggantian bergilir di Perak dan dilantik oleh Undang Berempat
di N.S
§ Sultan/raja
mempunyai daulat dan tulah. Rakyat yang menderhaka akan terkena
tulah..Diperkukuh dengan penggunaan bahasa dalam,warna, alat-alat kebesaran, alat
muzik dan cop mohor.
Pentdbiran Peringkat Daerah
§ Unit
pentadbiran yang kedua terbesar. Sesebuah negeri dibahagikan kepada beberapa
buah daerah untuk memudahkan urusan pentadbiran
§ Daerah
ditadbir oleh pembesar.Pembesar terbahagi kepada 2 golongan – Pembesar yang
bekerja dalam istana tetapi ada kawasan pegangan dan Pembesar yang bekerja atau
mentadbir daerah di luar istana. Mereka diberi surat tauliah oleh sultan dan
merupakan individu yang paling taat setia kepada sultan/ raja - contoh – Long Jaafar ( Larut ) - Dato’
Maharaja Lela ( Pasir Salak )
§ Tugas-tugas
pembesar daerah Memungut cukai dan menyerahkan sebahagian daripada cukai
kepada pusat sebagai taat setia pembesar,
Menyediakan tentera, Menyediakan kerahan tenaga, Menjaga keamanan dan
keselamatan masyarakat dalam daerahnya, Mengadili dan menjatuhkan hukuman
kecuali hukuman bunuh kepada yang melakukann jenayah dan Menjunjung duli atau
mengadap raja pada Hari Raya.
§ pembesar
mempunyai pengikut atau anak buah dari kalangan masyarakat yang tinggal di
kawasannya. Jumlah pengikut menentukan kedudukan dan pengaruh seseorang
pembesar.
Pentdbiran Peringkat Kampung
§ Unit pentadbiran
paling kecil yang Ditadbir oleh pembesar yang dilantik oleh sultan daripada
kalangan keluarga baik-baik iaitu Penghulu atau Tok Kweng. Dianugerahkan surat
tauliah oleh sultan.
§ Tugas-tugas
penghulu: Memungut cukai, Menjaga keamanan kampung, Mengendalikan dan
menyelesaikan masalah yang timbul, Membekalkan tenaga tentera semasa
peperangan, Mendapatkan tenaga buruh dan Memastikan rakyat di kampungnya taat
setia kepada Sultan.
Kesimpulan
§ Sistem
pentadbiran Melayu tradisional sebelum campur tangan British membuktikan satu
sistem pentadbiran yang sistematik Sistem pentadbiran masyarakat melayu
mengalami perubahan drastik selepas campurtangan British 1874 yang telah
menghakis kuasa raja dan
pembesar-pembesar Melayu.
Soalan 3: Jelaskan konsep dan hierarki
pembesar pada abad ke-19
Pendahuluan
§ Sebelum
kedatangan penjajah, masyarakat melayu tradisional mempunyai system pemerin
tahan yang teratur. Asas kepada sesebuah kerajaan itu ialah Raja dan raja itu
menjadi tonggak kepada sesebuah kerajaan melayu.
§ Institusi
beraja dalam masyarakat melayu bermula dengan kemasukan pengaruh hindu kea lam
melayu yang meresap ke dalam kehidupan masyarakat tempatan. Namun ini bukanlah
bermakna sebelum kedatangan pengaruh hindu, masyarakat melayu tidak mempunyai
sistem pemerintahan.
Isi-isi penting
1.
Konsep
§ Merupakan
golongan yang menduduki lapisan selepas raja dalam hierarki masyarakat. Membantu
sultan dalam melaksanakan pentadbiran di peringakat tertentu.
§ Pembesar di
institusi pemerintahan peringkat daerah ialah pembesar daerah. Pembesar daerah
dibahagikan kepada beberapa lapisan yang mencerminkan kedudukan, keistimewaan,
dan kuasa mereka dalam sistem politik dan masyarakat.
§ Pembesar
dilantik terus oleh sultan melalui pemberian surat tauliah. Sistem pembesar
digubal berasaskan Sistem Pembesar Empat Lipatan. Sistem ini didahului oleh
empat orang pembesar yang utama, iaitu Bendahara, Penghulu Bendahari,
Temenggung, Laksamana.
2.
Hierarki
Bendahara
§ menasihati
sultan dalam pemerintahan dan memangku jawatan sultan ketika baginda diluar
negeri, merangka, mengubal dan melaksana dasar-dasar kerajaan.
§ Bendahara
–pemerintah tertinggi angkatan tentera.
Temenggung
§ menguatkuasakan
undang-undang dan peraturan negeri terutamanya tentang keamanan dan keselamatan
negeri dan rakyat.
§ Memastikan
undang-undang kerajaan dilaksanakan dengan teratur.
Laksamana
§ menguatkuasakan
undang-undang dan peraturan negeri terutamanya tentang keamanan dan keselamatan
negeri dan rakyat di kawasan laut dan perairan negara
§ Memastikan
undang-undang kerajaan dilaksanakan dengan teratur khususnya berkenaan dengan
undang-undang laut, pelabuhan, keselamatan pedagang luar dan dalam negeri.
Penghulu Bendahari
§ Penghulu
bendahari menjadi ketua pemegang khazanah dan harta kerajaan, mengawasi
syahbandar, bendahari, dan menyimpan daftar segala hamba.
Pembesar-pembesar yang
lain
§ Pembesar
Empat di bantu oleh Pembesar Lapan yang lebih rendah tarafnya. Pembesar
Berlapan di bantu oleh Pembesar Enam Belas dan Pembesar Tiga Puluh Dua.
§ Sistem
Pembesar di Perak berasaskan kepada sistem Empat Lipatan dengan gelaran
pembesar negeri dibahagikan kepada empat peringkat iaitu, Orang Besar Empat,
Orang Besar Lapan, Orang Besar Enam Belas, dan Orang Besar Tiga Puluh Dua.
Orang besar lapan dan orang besar enam belas mempunyai bidang kuasa sama
seperti orang besar empat Cuma kuasa mereka terhad dalam kutipan cukai,
pengadilan, dan pentadbiran. Orang besar raja merupakan sekumpulan pembesar
yang penting semasa berlakunya peperangan.
§ Di selangor,
jawatan pembesar ialah Tok Penggawa Permatang, Tok Kelang, Dato’ Naga, dan Dato
Menteri. Di negeri Sembilan mengamalkan Adat perpatih, dibahagikan kepada
beberapa daerah yang dipanggil Luak. Ketua bagi setiap Luak bergelar “undang
berempat” ketua bagi luak-luak lain dipanggil penghulu.
§ Sistem
pembesar di Pahang mempunyai seorang Bendahara, penghulu Bendahari, dan
temenggung. Orang berempat di Pahang digelar Orang Besar Indera Maharaja Perba
Jelai atau tok Raja, Orang kaya indera segera temerloh, orang kaya pahlawan
chenor dan orang kaya indera syahbandar.
§ Dalam sistem
pembesar di Kelantan, terdapat gelaran seperti ;Tuan’ dan ‘Wan’. Pembesar yang
menggunakan gelaran perdana menteri merupakan pembesar yang utama dalam sistem
politik.
Penutup
§ Sistem
pemerintahan sesebuah negeri dibahagikan kepada 3 unit politik. Unit politik
terbesar ialah negeri yang diketuai oleh raja atau sultan atau Yang Dipertuan
Besar. Baginda merupakan ketua kepada negeri itu secara keseluruhan.
§ Unit politik
seterusnya ialah daerah atau jajahan. Unit politik ini diketuai oleh seorang
pembesar daerah yang bukannya dari golongan kerabat diraja.
Soalan 4: Bincangkan peranan pembesar di
Tanah Melayu sehingga abad ke 20.
Pengenalan
a.
Pembesar merupakan golongan kedua yang penting selepas
sultan. Merupakan sekumpulan pegawai yang membantu sultan atau raja menjalankan
pentadbiran di peringkat negeri dan daerah. Sistem pembesar yang diamalkan di
Negeri-negeri Melayu berasaskan sistem Pembesar Empat Lipatan yang diwarisi
daripada Kesultanan Melayu Melaka. Diamalkan di negeri Melayu seperti Pahang,
Perak, Selangor dan Johor. Sistem pembesar di Negeri Sembilan berbeza dengan
negeri-negeri Melayu lain kerana dipengaruhi oleh Adat Perpatih.
b.
Pembesar merupaka orang kedua penting selepas sultan
penasihat utama sultan. Mereka adalah orang yang sangat taat dan menjadi orang
kepercayaan sultan. Diberi surat tauliah, sebilah pedang, cop mohor dan daerah
pegangan
Isi Penting:
1.
Peranan
Pembesar Sebelum campurtangan British
§ Sebagai
pemangku sultan ketika sultan keluar negeri
§ Ketua
pentadbir awam dalam semua urusan pentadbiran negeri. Menjadi tunggak sesebuah
negeri bagi membantu sultan melicinkan urusan Pentadbiran dan pemerintahan.
§ Bertanggungjawab
ke atas hal ehwal perhubungan luar negara
§ Mengetuai
angkatan tentera semasa peperangan dan Ketua tentera laut dan mempertahankan
negara daripada serangan musuh dari laut
§ Ketua polis
dan menjaga keselamatan
§ Menjaga
perbendaharaan negara dan mengawasi pungutan cukai
§ Ketua adat
istiadat dan upacara rasmi istana terutama jamuan
§ Mengadili
dan menghakimi kes-kes jenayah dan sivil kecuali hukuman bunuh
2.
Peranan
Pembesar Selepas campurtangan British
§ Hilang kuasa
dan hak untuk memungut cukai kerana diambil alih oleh Residen atau wakil.
§ Hilang
sumber pendapatan utama. British memberi elaun/ gaji sebagai ganti rugi
§ Hilang kuasa
politik sebagai penasihat sultan dalam Majlis Penasihat sultan
§ Hilang kuasa
kehakiman ,diambil alih oleh Majisteret
§ Hilang kuasa
mentadbir wilayah yang diambil alih oleh Pegawai Daerah British
§ Penghulu
merupakan pegawai bergaji dan boleh dinaikkan pangkat dan ditukarkan ke kampung
lain. Hak dan tanggungjawab penghulu tertakluk di bawah undang-undang negeri
Kesimpulan
§ Berlaku
penentangan kerana pembesar tidak puas hati seperti penentangan Dato’ Maharaja
Lela di Perak, Dato’ Bahaman di Pahang, Tok Janggut di Kelantan dan lain-lain.
Walaupun hilang hak dan kuasa dalam politik, masih lagi berpengaruh, dihormati
dan menjadi sumber rujukan utama para pengikut dan masyarakat.
Soalan 5: Huraikan peranan pembesar pada abad
ke-20 sebelum kedatangan British.
Pendahuluan
§ Pembesar
merupakan golongan yang menduduki lapisan selepas raja dlm hierarki masyarakat.
Mereka membantu Sultan atau Yang
Dipertuan Besar dlm melaksanakan pentadbiran
di peringkat tertentu. Namun,mereka bukan golongan keturunan diraja.
§ Pembesar di
institusi peringkat daerah atau jajahan
ialah pembesar daerah
Isi-isi penting
1.
Peranan dari
aspek Politik
§ Pembesar yang menduduki hairaki
yang kedua ini juga dianggap sebagai orang kanan raja atau sultan.Pembesar
seperti bendahara misalnya mempunyai kuasa untuk menasihati raja atau sultan
dalam melaksanakan pemerintahannya.Sultan Abu Bakar yang memerintah Johor telah
melantik Jemaah Menteri untuk menasihati baginda dalam pentadbiran negeri. Pembesar
juga bertugas untuk menasihati sultan berkaitan dengan penghakiman terhadap
kesalahan-kesalahan jenayah dan sivil. Pembesar peringkat daerah dan kampung
juga bertanggungjawab menjadi hakim dan menjatuhkan hukuman terhadap pesalah
kecuali hukuman mati.
§ Pembesar juga berkuasa melantik bakal pengganti atau
menentukan putera mahkota, menentukan bakal permaisuri dan menentukan lokasi
istana. Di negeri Sembilan, empat orang Undang dari Sungai Ujong, Rembau,
Jelebu dan Johol berhak melantik sesiapa sahaja daripada kerabat diraja untuk
menjadi Yam Tuan Besar.
§ Malahan, terdapat juga
pembesar-pembesar peringkat istana yang terlibat secara langsung dalam
penggubalan undang-undang negeri. Pembesar peringkat istana seperti Penghulu
Bendahari pula berperanan penting dalam hal ehwal istana terutama dalam
adat-istiadat diraja. Penghulu Bendahari juga akan mengetuai upacara
adat-istiadat istana dan diraja.
§ Biasanya, pembesar-pembesar akan
dianugerahkan daerah pentadbiran masing-masing. Sebagai contohnya, Ngah Ibrahim
telah dianugerahkan kawasan pegangan yang menjadi kawasan pemakanannya di
Daerah Larut, Perak. Tanggungjawab mereka sangat besar terhadap daerah
jajahannya. Mereka akan memastikan keamanan,kesejahteraan dan kebajikan semua
penduduk dalam daerah jajahannya. Mereka juga akan melaporkan kepada sultan
berkaitan dengan semua perkara yang berlaku di daerah jajahannya. Malahan
segala amanat daripada sultan akan disampaikan oleh pembesar kepada anak-anak
buahnya dalam daerah jajahannya. Pembesar daerah dan kampung juga
bertanggungjawab untuk menguruskan hal ehwal peperangan, ketenteraan dan
pertahanan.Mereka menyedia dan membekalkan tenaga tentera untuk mempertahankan
negara dan memperluaskan wilayah. Pembesar
daerah memperoleh hak memerintah
sesebuah kawasan melalui surat tauliah daripada sultan atau Yang Dipertuan
Besar. Kawasan pentadbiran pembesar ini dikenali sebagai ‘kawasan pegangan’ yang merupakan anugerah daripada sultan kerana
jasa dan perkhidmatan cemerlang mereka atau menjadi pentadbir daerah atau
jajahan.
§ Pembesar
memainkan peranan penting dlm bidang politik. Mereka merupakan golongan yang
memonopoli segala kuasa politik dlm kerajaan
sehingga mempunyai kuasa utk
melantik raja. Misalnya, empat orang Undang di Negeri Sembilan Undang
Jelebu, Undang Rembau, Undang Johol dan Undang Sungai Ujong akan melantik Yang
Dipertuan Besar.
§ Pada
pertengahan abad ke-19, peranan pembesar semakin menonjol dan mereka
mempunyai cap mohor sendiri dlm melaksanakan tugas. Mereka mempunyai hubungan
erat dgn rakyat. Oleh demikian, pembesar ibarat ‘Jambatan’ yang menghubungkan
rakyat dgn pemerintah. Pembesar juga berperanan dalam menjatuhkan
hukuman terhadap kes-kes jenayah di daerah mereka. Namun,hukuman mati hanya
boleh dijatuhkan oleh sultan.
2.
Peranan dari
aspek Sosial
§ Golongan pembesar menjadi
penghubung antara sultan dengan rakyat.Titah perintah raja juga akan
disampaikan kepada rakyat melalui pembesar.Biasanya pembesar peringkat kampung
merupakan pembesar yang paling rapat dengan rakyat jelata.Selain menjaga
kebajikan rakyat,pembesar juga akan memastikan mereka taat setia kepada
sultan.Pembesar juga akan mengerahkan rakyat untk menjadi buruh secara percuma
bagi membina istana,membuka tanah dan membina kapal. Golongan pembesar juga
wajib melaksanakan istiadat menjunjung duli kepada raja dengan bersedia memberi
khidmat kepada raja apabila diperlukan.Istiadat ini akan dilakukan di balairung
seri apabila menghadap dan menyembah sultan.
§ Pembesar
bertanggungjawab menjaga kebajikan anak buah dan memastikan seluruh masyarakat
di kawasannya taat sultan.
§ Pembesar menjadi
hakim dlm sesuatu perbicaraan bagi menyelesaikan perselisihan anak buah di daerah jagaanya.
§ Pembesar
dikehendaki membekalkan tenaga buruh utk membina istana baharu, kapal utk
sultan, panggung atau pentas serta perhiasan istana utk sesuatu perayaan.
Pembesar melaksanakan tugas tersebut melalui sistem kerah di kawasannya.
3.
Peranan dari
aspek Ekonomi
§ Para pembesar seperti syahbandar
pula bertanggungjawab untuk memastikan urusan perdagangan dalam negeri berjalan
lancar.Mereka menentukan timbangan dan sukatan yang betul.Mereka juga
memastikan kebajikan dan keselamatan golongan pedagang di gudang dan
pelabuhan-pelabuhan. Malahan penggunaan mata wang dalam urusan perdaganagn akan
dipantau oleh pembesar. Laksamana pula akan bertanggungjawab menjaga perairan
daripada pencerobohan lanun dan keselamatn para pedagang di perairan.
§ Dari segi
ekonomi, pembesar lebih berkuasa daripada sultan. Mereka menguasai hasil
perlombongan bijih timah dan menjalankan kegiatan perlombongan melalui sistem serah dan sistem
kerah. Mereka memperoleh sumber pendapatan lumayan yang mampu menyara anak buah
mereka. Didapati bahawa ada dlm kalangan pembesar yang lebih berkuasa dan
berwibawa di daerah masing-masing berbanding dgn sultan.
§ Para
pembesar juga membantu membangunkan ekonomi negeri. Mereka memastikan urusan
perdagangan dlm negeri berjalan lancar. Mereka menentukan timbangan dan sukatan
yg betul. Misalnya, Jemaah Menteri Perbendaharaan di Kelantan mengendalikan
harta benda dan hasil mahsul negeri. Pembesar juga menjalankan kegiatan
perdagangan tetapi dgn izin sultan. Namun, mereka tdk terlibat secara langsung
kerana mereka hanya mengeluarkan modal. Urusan perdagangan dijalankan oleh
wakil-wakil yang dilantik.
§ Pembesar berperanan sebagai
pemungut cukai bagi pihak sultan. Mereka diberi surat tauliah oleh sultan untuk
memungut cukai. Pembesar Daerah dan kampung juga akan memastikan semua rakyat
dalam daerah kekuasaannya akan membayar cukai bagi pihak sultan.Contohnya,di
negeri Perak, pembesar mengenakan cukai terhadap barangan yang dibawa melalui
Kuala Kinta.$12.50 sen bagisetiap pikul kulit haiwan dan $ 4.00 untuk setiap
bahara bijih timah. Setiap tahun pembesar akan menghantar ‘Orang Kalur’untuk
melawat kampung bagi mengutip cukai sebanyak 50 sen bagi satu keluarga sebaga
tanda kekuasaan bendahara. Lazimnya, sebahagian
daripada hasil pungutan cukai
akan digunakan dan sebahagian lagi akan diserahkan kepada sultan sebagai
lambing kesetiaan.
§ Para pembesar juga menguasai
sumber ekonomi seperti hasil galian dan hasil hutan serta hasil eksport yang
lain.Mereka menggunakan tenaga serah dan kerah untuk memperoleh hasil-hasil
tersebut. Terdapat juga pembesar yang melibatkan diri dalam kegiatan
perdagangan. Walaupun begitu mereka tidak terlibat secara langsung sebaliknya
menjadi pengeluar modal dengan izin sultan.Perniagaan dan perdagangan pembesar
diuruskan oleh wakil-wakilnya atau ‘orang kiwi’.
Penutup
§ sebelum campur tangan British di
Negeri-negeri Melayu ,golongan pembesar Melayu mempunyai kuasa politik,ekonomi
dan sosial yang tiada batasnya.Namun kekuasaan mereka tidaklah melebihi
kekuasaan raja atau sultan.Peranan mereka sangat penting dalam sistem politik
Melayu. Namun,campurtangan British secara rasmi pada tahun 1874 dan pengenalan
sistem residen telah menjejaskan kedudukan
pembesar melayu dari aspek politik, ekonomi dan sosial.
§ Sistem
pemerintahan sesebuah negeri dibahagikan kepada 3 unit politik. Unit politik
terbesar ialah negeri yang diketuai oleh raja atau sultan atau Yang Dipertuan
Besar. Baginda merupakan ketua kepada negeri itu secara keseluruhan. Unit
politik seterusnya ialah daerah atau jajahan. Unit politik ini diketuai oleh
seorang pembesar daerah yang bukannya dari golongan kerabat diraja. Di dalam struktur masyarakat
Melayu tradisional, golongan yang diperintah berperanan mengukuhkan
kedudukan golongan pemerintah.
Terima kasih...maklumat sangat berguna
BalasPadamI like
BalasPadamOk tp saya harapkn boleh lebih spesifik kn kpd negeri negeri di tanah melayu
BalasPadamMantap bosku
BalasPadamMemang terbaik punya maklumat
BalasPadamSemoga bermanfaat
BalasPadamHidup bossku
BalasPadamUlasan ini telah dialihkan keluar oleh pengarang.
BalasPadam💪💛
BalasPadamMaklumat ini sangat berguna. Saya sedang menjalankan satu kerja kursus Sejarah yang bertajuk Sistem Pemerintahan di Tanah Melayu. Bolehkah cikgu-cikgu memperkenalkan rujukan yang bertentangan dan berguna? Terima kasih atas bantuan.
BalasPadamthank you
BalasPadambanyakkan sikit kepada negeri selangor
BalasPadamgood admin
BalasPadamUlasan ini telah dialihkan keluar oleh pengarang.
BalasPadamSangat membantu.. Terima kasih
BalasPadamThank you cikgu sgt membantu 👍
BalasPadamthankyou
BalasPadam