Soalan 6. Apakah yang dimaksudkan dengan hukum adat dan undang-undang dalam masyarakat Melayu.
Pendahuluan
§ Adat merujuk kepada
sesuatu peraturan tertentu yang menjadi amalan sesebuah masyarakat secara turun-temurun sehingga menjadi sebati dan
dianggap sebagai hukum atau undang-undang yang harus dipatuhi.
§ Undang-undang merujuk
kepada peraturan tertentu yang mesti dipatuhi oleh setiap anggota dalam
sesebuah masyarakat. Undang-undang berperanan sebagai panduan tentang perkara
yang boleh dan tidak boleh dilakukan dalam sesebuah masyarakat serta bentuk
hukuman yang bakal diterima jika sesuatu peraturan tidak dipatuhi.
Isi-isi penting
a)
Terdapat dua jenis hukum adat yang diamalkan di negeri-negeri Melayu, iaitu
Adat Perpatih dan Adat Temenggung. Kedua-dua adat ini dipercayai berasal dari
tempat yang sama, iaitu Minangkabau, sebuah wilayah yang terletak di sebelah
barat Pulau Sumatera, Indonesia.
b)
Kedua-dua hukum adat ini dalam bentuk tidak bertulis dan dihafal oleh ketua
adat. Pemisahan antara kedua-dua adat ini bermula apabila seorang pembesar di
Sumatera membahagikan pentadbiran kawasannya kepada dua orang anak lelaki
beliau, iaitu Datuk Perpatih Nan Sebatang dan Datuk Ketemenggungan.
c)
Undang-undang 99 Perak agak berbeza daripada undang-undang biasa kerana
disusun dalam bentuk dialog dan bukannya berasaskan kepada fakta dan fasal.
d)
Undang-undang 99 Perak mempunyai pengaruh Adat Perpatih dan Adat
Temenggung. Undang-undang ini mengandungi hampir semua perkara berkaitan hak
pemerintah, perhambaan, jenayah, harta, perkahwinan, dan pertelingkahan kecil.
e)
Undang-undang ini dikatakan undang-undang yang paling bertimbang rasa dalam
Adat Temenggung. Undang-undang ini terdiri daripada 99 buah undang-undang yang
menetapkan kesalahan dan hukuman bagi 99 kelakuan.
f)
Undang-undang Tubuh Kerajaan Johor merupakan satu himpunan undang-undang
yang menjadi perlembagaan asas bagi negeri Johor. Perlembagaan yang digubal
pada 14 April 1895 dinamakan sebagai undang-undang Tubuh Kerajaan Johor tahun
1895. Undang-undang ini digubal semasa pemerintahan Sultan Abu Bakar.
Penutup
§ Kewujudan hukum dan
undang-undang membuktikan bahawa masyarakat tempatan telah mempunyai satu
sistem perundangan yang teratur untuk dijadikan panduan dalam kehidupan mereka
sebelum kedatangan penjajah.
§ Menerusi sistem
perundangan ini, keamanan dan ketenteraman dapat dipelihara bagi membolehkan
golongan pemerintah dan rakyat menjalankan urusan masing-masing dengan teratur.
Jika timbul sesuatu masalah, mereka mempunyai undang-undang yang dapat
dijadikan panduan dan rujukan sebelum sesuatu tindakan itu diambil.
Soalan 7: Terangkan bentuk dan pelaksanaan Adat Perpatih.
Pendahuluan
§ Adat merujuk kepada
sesuatu peraturan tertentu yang menjadi amalan sesebuah masyarakat secara
turun-temurun sehingga menjadi sebati dan dianggap sebagai hukum atau
undang-undang yang harus dipatuhi.
§ Istilah ‘Adat Perpatih’
berasal daripada gelaran Sultan Balun(Sutan Maharajo Bosa).iaitu Datuk Perpatih
Nan Sebatang.Hukum adat ini tidak bertulis dan dihafal oleh ketua adat.Datuk
Perpatih Nan Sebatang dikatakan mempunyai pendekatan yang berbeza dalam
beberapa perkara terutamanya cara mentadbirkan negeri,beliau lebih mengutamakan
kaum wanita dalam pemberian harta pusaka.Datuk Perpatih Nan Sebatang memerintah
di sebelah Pagar Ruyong sejak itu bermulalah tersebarnya resam dan amalan Adat
Perpaatih iaitu apabila orang Miangkabau berhijrah ke Tanah Melayu.Adat ini
mulanya dibawa bersama untuk diamalkan dan lama-kelamaan menjadi sebahagian
adat resam masyarakat tempatan.
Isi-isi penting:
Bentuk dan Pelaksanaan Adat Perpatih
§ Adat Perpatih merupakan
satu peraturan atau undang-undang yang tidak bertulis dalam bentuk pepatah yang
dihafal oleh ketua adat dan diperturunkan kepada generasi lain.Susunan hukum
ini dikenali sebagai tambo atau kata perbilangan adat.Hukum adat ini didasarkan
kepada dua jenis sumber,iaitu resam dan adat turun-temurun,dan hukum syarak
yang diambil daripada mazhab Shafie.Kedua-dua sumber ini telah disesuaikan tetapi
biasanya hukum adat ini tidak mengatasi hukum syarak.
§ Adat Perpatih
mengandungi susunan peraturan yang lengkap meliputi setiap sudut kehidupan
individu dan masyarakat secara keseluruhan.Adat ini memberi panduan tentang
susunan pentadbiran dan pembahagian kuasa politik,aturan kekeluargaan dan
perkahwinan, pembahagian harta,undang-undang jenayah serta hal ehwal
kemasyarakatan.
Aspek Pemerintahan
§ Adat Perpatih
mengamalkan pemerintahan secara demokrasi dengan kedaulatan berada di atas
tangan rakyat.Pemerintahan dijalankan secara muafakat melalui wakil-wakil
daripada setiap suku.Pemerinthan mesti mematuhi undang-undang dan tidak boleh
bertindak sesuka hati.Tiada siapa yang boleh menguasai teraju pemerintahan
secara mutlak kerana setiap jawatan akan dilantik oleh jawatan lain.
§ Seseorang lelaki tidak
mempunyai hak dalam mentadbir.Mereka yang melanggar adat akan dibicarakan dan
dihukum.
§ Ketua pentadbir dan
pemerintah yang tertinggi ialah Yang Dipertuan Besar atau Yamtuan Besar (Raja).
Ini diikuti oleh Undang. Lembaga, Buapak dan Anak Buah. Yamtuan dilantik oleh
empat Undang, Undang dipilih oleh Lembaga. Lembaga dipilih oleh Buapak dan
Buapak pula dipilih oleh Anak Buahnya.Ini bermakna sistem pelantikan mengikut
Adat Perpatih dibuat berasaskan peringkat dari bawah ke atas.
Aspek Kekeluargaan dan Perkahwinan
§ Adat Perpatih
mengamalkan hidup secara bersuku-suku yang membawa maksud hidup secara
berkeluarga daripada sebuah keluarga yang besar.Setiap suku mempunyai nama yang
tersendiri untuk memudahkan mereka mengetahui pertalian darah antara satu sama
lain.Setiap suku dipecahkan kepada beberapa bahagian kecil,iaitu Perut.Setiap
Perut dipecahkan kepada Ruang dan setiap Ruang kepada Rumpun.
§ Susunan keluarga
masyarakat berdasarkan matrileneal;di susur galur kepada keturunan sebelah
ibu.Hubungan antara anggota masyarakat sangat rapat dan dianggap
bersaudara.Adat Perpatih tidak membenarkan sesama suku kerana suku yang sama
dianggap bersaudara.Perkahwinan hanya dibolehkan dalam suku yang berbeza.Sistem
ini dikenali sebagai eksogami.
Aspek Pembahagian Harta
§ Adat Perpatih
memberatkan kaum wanita dalam mewarisi harta dengan menurunkan harta melalui
keturunan wanita,iaitu daripada pihak ibu(sebagai pengasa kelurga)kepada anak
perempuan.Sekiranya ibu tidak mempunyai anak perempuan,harta akan diwariskan
kepada adik perempuan,anak adik-adiknya atau cucu-cucunya.
§ Harta pasangan suami
isteri dapat dibahagikan kepada empat jenis iaitu Harta carian-harta yang
diperoleh oleh pasangan suami isteri sepanjang perkongsian hidup Mereka, Harta
dapatan-harta yang sedia dimiliki oleh isteri sebelum berkahwin. Jika berlaku
perceraian harta kekal milik isteri, Harta pembawaan-harta yang sedia dimiliki
oleh si suami sebelum berkahwin dan Harta sebelah-harta asal kepunyaan suami
dan isteri yang diberi oleh ibu bapa sebelum mereka berkahwin.
Undang-Undang Jenayah
§ Hukuman dalam Adat
Perpatih dilaksanakan dengan tujuan memperbaiki keadaan dan tidak menghukum
pealah.Pesalah dihukum mengikut kesalahan yang dilakukan.Undang-undang jenayah
dalam Adat Perpatih lebih menekankan sifat bertimbang rasa.Seseorang yang
melakukan kesalahan didenda mengikut kesalahannya dan masa diberi ganti
rugu.Contohnya,hukuman atas kesalahan mencuri.Pesalah akan dihukum dengan
memulangkan barang yang dicuri atau membayar ganti rugi.
Kemasyarakatan
§ Adat menetapkan bahawa
perbincangan antara anggota masyarakat harus dibuat terlebih dahulu sebelum
sesuatu perkara dilakukan.Tindakan menyelesaikan masalah teebut digelar sebagai
muafakat. Setiap anggota masyarakat harus bersikap bertimbang rasa serta
menekankan nilai-nilai yang menunjukkan tentang hidup bermasyarakat. Adat ini
menetapkan satu peraturan hidup yang berlandaskan kepentingan hidup bersama, bergotong-royong,
dan bekerjasama. Setiap anggota masyarakat dalam Adat Perpatih dianggap
mempunyai kebolehan dan kemampuan tertentu.
§ Apabila sesuatu yang
diusahakan itu berjaya, adat tidak menekankan kepada kejayaan orang perseorangan
sahaja tetapi kejayaan kelompok masyarakat.Begitu juga sebaliknya berlaku, semua
anggota perlu menanggung kerugian atau kegagalan itu.
Penutup
§ Penghijrahan orang-orang
Minangkabau ke Tanah Melayu telah membawa masuk adat Perpatih yang telah banyak
membantu untuk mengurus dan mentadbir masyarakat Tanah Melay dengan lebih
teratur dan sistematik.
 |
| Adat Temenggung |
Soalan 8: Terangkan bentuk dan pelaksanaan adat Temenggung.
Pendahuluan
§ Adat merujuk kepada
peraturan tidak bertulis tetapi menjadi undang-undang yand diamalkan oleh
masyarakat secara turun-menurun sehingga menjadi hukum yang mesti dipatuhi oleh
semua masyarakat.
§ Undang-undang ini
disebut hukum adat dan terdapat dua jenis hukum adat iaitu adat perpatih dan
adat temenggung yang mempunyai ciri-ciri dan keistimewaan. Adat Temenggung
merupakan adat yang Berasal dari sumatera.
Isi-isi Penting:
Aspek Politik
1.
Sistem Pemerintahan
§ Bercorak autokratik dan
kuasa tertinggi terletak di tangan raja atau sultan. Puncak struktur politik
ialah raja atau sultan menjadi Ketua pentadbir, agama dan simbol kedaulatan dan
perpaduan rakyat, diikuti oleh kerabat diraja, pembesar negeri dan daerah atau
jajahan. Mereka dilantik oleh raja dan memerintah sebagai wakil raja. Pembesar
bertugas pada peringkat mukim dan lapisan paling bawah ialah ketua kampung yang
memerintah kampung.
§ Pelantikan raja
berdasarkan warisan dan raja yang mangkat akan digantikan oleh putera sulung.
Jika tidak ada putera, adindanya akan mengambil alih takhta dan jika
kedua-duanya tidak ada, raja bendahara akan dilantik menjadi raja.
2.
Perundangan / Hukuman
§ Berpegang kepada
perinsip pembalasan dan hukuman mati adalah hukuman paling berat. Dijatuhkan ke
atas kesalahan berat seperti membunuh, memfitnah atau menderhaka terhadap raja.
§ Undang-undang dalam adat
Temenggung memerlukan bukti yang kukuh terhadap sesuatu kesalahan. Dalam suatu
kes, saksi amat penting.
Aspek Ekonomi
1.
Pembahagian Harta
§ Harta ialah hak individu
dan melibatkan pembayaran cukai kepada penguasa tampatan. Sistem perwarisan
menjadi hak milik tetap bagi seseorang individu.
§ Harta diwarisi oleh anak
lelaki.
Aspek Sosial
1.
Kekeluargaan
§ Sistem kekeluargaan
mengikut sebelah ibu dan ayah.
§ Selaras dengan hukum
syarak, lelaki diberikan keutamaan kerana mereka menjadi ketua keluarga dan
nasab keturunan dikira daripada sebelah bapa.
2.
Perkahwinan
§ Isteri akan mengikuti
suaminya dan tinggal bersama dengan ibu bapa suaminya. Isteri akan menjadi
keluarga suaminya.
§ Adat Temenggung
mengamalkan perkahwinan endogami (selari
dengan hukum syarak). Perkahwinan hanya boleh dilangsungkan sekiranya: Tidak
melanggar hukum agama Islam, Tidak ada pertalian darah atau perkahwinan, Pasangan
tidak berkahwin dengan orang lain, Pasangan bukan daripada saudara susun dan Larangan
berkahwin dengsn dua orang perempuan yang bersaudara.
3.
Kemasyarakatan
§ Pengelompokan seperti
dalam adat perpatih tidak wujud.
Kesimpulan
§ Hukum berdasarkan dua
sumber, iaitu resam atau adat turun-temurun dan hukum syarak mengikut mazhab
Syafie.
§ Hukum ini tidak pernah
ditulis tetapi dihafal oleh ketua Adat.
Soalan 9: Bandingkan pelaksanaan Adat
Perpatih dan Adat Temenggung dalam masyarakat Melayu tradisional.
Pengenalan
§ Hukum Adat merupakan
amalan tradisi yang merangkumi peraturan hidup serta diwarisi sejak
turun-temurun lagi. Hukum Adat menjadi satu peraturan atau undang-undang yang
perlu dipatuhi oleh masyarakat Melayu.
Pada peringkat awal, ianya hanyalah sebagai rutin harian dan seterusnya
menjadi satu kebiasaan dan akhirnya berubah menjadi peraturan yang harus dan
wajib dipatuhi.
§ Hukum Adat ini tergolong
dalam kategori undang-undang lisan iaitu undang-undang atau hukum yang
diperturunkan dari satu generasi ke generasi lain tanpa ditulis atau dibukukan,
sebaliknya dihafal oleh Ketua Adat. Hukum
Adat adalah berdasarkan dua sumber utama iaitu resam atau adat turun- temurun dan pengaruh agama Islam melalui penerapan
hukum syarak berdasarkan al-Quran dan diambil daripada mazhab Shafie.
Isi-isi penting:
Persamaan Adat Perpatih
dan Adat Temenggung
§ Hukum Adat yang paling
awal wujud di Tanah Melayu ialah Adat Perpatih dan Adat Temenggung.
§ Kedua-dua adat ini berasal dari satu keturunan yang sama
iaitu keturunan darah diraja yang mewarisi pemerintahan di Sulawesi.
§ Kedua-dua hukum adat ini
berasal dari sebelah barat Pulau Sumatera.
Perbezaaan Adat Perpatih
dan Adat Temnggung
a. Asal-usul dan pengasasan
§ Adat Perpatih dibawa
dari Pagar Ruyung, Sumatera dan diasaskan oleh Datuk Perpatih Nan
Sebatang. Beliau menjaga kawasan tanah
sebelah darat dan pusat pemerintahannya terletak di Pagar Ruyung.Orang
Minangkabau dikatakan bertanggungjawab membawa masuk adat ini ke Negeri Sembilan dan wilayah Naning
pada kurun ke-17.
§ Manakala menurut Terombo
atau ‘lagu asal usul adat’, Adat Temenggung diasaskan oleh Datuk Ketemenggungan
yang menjadi pemerintah di Palembang, Sumatera. Beliau menjaga kawasan
persisiran pantai dan laut dan pusat pemerintahannya terletak di
Palembang. Adat ini kemudiannya dibawa
masuk ke Tanah Melayu pada kurun ke-15 dan diamalkan di semua negeri di
Semenanjung Tanah Melayu kecuali Negeri Sembilan dan wilayah Naning.
b. Bentuk dan pelaksanaan
§
Adat perpatih merupakan adat yang tidak bertulis. Ianya merupakan pepatah yang diwariskan
secara lisan. Susunan hukum dalam adat
ini dikenali sebagai tambo atau
perbilangan adat. Adat Perpatih
berdasarkan dua sumber, iaitu resam atau adat turun-temurun yang diwarisi dan
hukum syarak daripada mazhab Shafie.
Adat ini dihafal oleh Ketua Adat.
§
Manakala Adat Temenggung pula, pada peringkat awal penyebarannya di Tanah
Melayu, adat ini mempunyai pengaruh agama Hindu terutamanya Undang-undang
Manu. Adat ini kemudiannya menerima
pengaruh Islam dan hukum syarak mengikut Mazhab Shafie. Adat Temenggung dihafal
dan dilaksanakan oleh Tok Sidang, penghulu atau penggawa.
c. Pentadbiran dan
pemerintahan
§ Adat Perpatih
mengamalkan pemerintahan berbentuk demokrasi.
Kuasa pemerintah dilaksanakan secara muafakat melalui wakil daripada
setiap suku. Kuasa pemerintah tertinggi
ialah Yam Tuan Besar dan diikuti oleh Undang, Lembaga, Buapak dan Anak Buah
(Perut). Ketua pada setiap peringkat
dipilih dan dilantik oleh kumpulan ketua daripada peringkat bawah hingga atas
iaitu bermula dari Perut, Buapak, Lembaga, Undang dan Yam Tuam Besar. Perlantikan
Yam Tuan Besar adalah ditentukan oleh empat orang Undang yang menjadi ketua
pemerintah di luak atau daerah utama iaitu Luak Sungai Ujung, Rembau, Johol dan
Jelebu. Sementara pemilihan Undang pula
ditentukan oleh Lembaga. Manakala
Lembaga pula akan dipilih oleh Buapak. Buapak
pula dipilih oleh Perut
§ Sebaliknya, Adat
Temenggung mengamalkan sistem autokrasi iaitu kuasa pemerintahan terletak di
tangan pemerintah iaitu raja atau sultan yang berkuasa mutlak. Buktinya ialah perlantikan sultan dan
pembesar adalah secara monarki iaitu warisan.
Sultan juga bertanggungjawab dalam segala aspek iaitu merangkumi aspek
politik, ekonomi mahupun dari segi sosial.
Adat ini mementingkan golongan raja atau golongan yang memerintah. Rakyat wajib menurut segala titah perintah
sultan tanpa mempersoalkannya.
d. Undang-undang perkahwinan
§ Adat Perpatih melarang perkahwinan sesama suku. Hal ini kerana ahli dalam satu suku mempunyai
pertalian erat dan justeru itu mereka dianggap bersaudara. Perkahwinan sesame suku juga tidak digalakkan
kerana dianggap tidak mengembangkan keturunan. Perkahwinan sesama suku akan
menyebabkan mereka hilang kepentingan dalam suku tersebut. Oleh itu, perkahwinan mestilah dengan suku
yang berbeza. Sistem perkahwinan ini
dikenali sebagai eksogami. Selepas
berkahwin, si isteri akan membawa suaminya tinggal di rumah pusaka (rumah
gadang) atau rumah sendiri yang dibina berhampiran dengan rumah pusaka ibunya.
§ Keadaan berbeza dalam
Adat Temenggung yang lebih menjurus kepada perundangan Islam. Menurut Adat Temenggung, perkahwinan dibenarkan
dengan sesiapa sahaja asalkan tiada pertalian darah atau muhrim. Bermakna perkahwinan di antara saudara seibu
sebapa adalah dilarang. Setelah
berkahwin, si isteri akan tinggal bersama keluarga suami.
e. Undang-undang keluarga
§ Undang-undang keluarga
Adat Perpatih pula bersifat matriarchal iaitu memberi keutamaan kepada kaum
wanita yang menjadi asas wujudnya suku.
Bagi Adat Perpatih, ibu dianggap sebagai ketua keluarga. Suami dikehendaki tinggal bersama keluarga
isteri. Dari segi hubungan kekeluargaan
pula, keluarga sebelah ibu lebih diberi keutamaan berbanding keluarga sebelah
bapa.
§ Sementara undang-undang
keluarga Adat Temenggung pula bersifat patriarchal iaitu lebih mengutamakan
kaum lelaki. Ini kerana kaum lelaki diangggap melanjutkan keturunan sesebuah
keluarga. Bapa merupakan ketua keluarga.
Oleh itu, nasab keturunan dikira daripada sebelah keluarga. Keadaan ini bersesuaian dengan hukum Islam. Dari segi hubungan kekeluargaan, keluarga di
sebelah bapa dan ibu dianggap sama penting.
Seseorang isteri dikehendaki tinggal bersama keluarga suaminya kerana ia
telah menjadi ahli keluarga si suami setelah berkahwin.
f. Pembahagian harta pusaka
§ Adat Perpatih menetapkan
bahawa harta pusaka dalah diturunkan melalui keturunan iaitu diwarisi daripada
ibu sebagai pengasas keluarga kepada anak perempuan. Hal ini kerana, kaum wanita mempunyai
tanggungjawab yang lebih besar dalam masyarakat dan menjadi asas wujudnya suku.
Adat Perpatih menjadikan wanita kaya dan berkuasa. Suami tidak boleh memiliki harta pusaka.
Sekiranya tidak mempunyai anak perempuan, hartanya akan diwariskan kepada adik
perempuannya atau menjadi hak suku.
§ Sementara pembahagian
harta pusaka Adat Temenggung pula berlandaskan syarak di mana anak lelaki
berhak mewarisi dua pertiga daripada harta keluarganya. Selebihnya akan diberikan kepada anak
perempuan. Pemberian harta yang lebih kepada anak lelaki adalah kerana
berdasarkan kepada tanggungjawab anak lelaki yang lebih besar dalam keluarga
berbanding dengan anak perempuan. Hal
ini bermakna Adat Temenggung memberi keadilan kepada semua pihak, tidak kira
lelaki atau wanita.
g. Undang-undang jenayah
§ Hukum jenayah Adat
Perpatih adalah bersifat pemulih. Hal ini kerana adat ini tidak bertujuan menghukum pesalah, sebaliknya berusaha
memperbaiki keadaan. Kesalahan membunuh
dapat diselesaikan apabila salah seorang ahli suku mengambil alih tanggungjawab
tempat si mati menanggung nafkah keluarga dan sebagainya.
§ Sedangkan Adat
Temenggung, hukum jenayahnya adalah lebih keras dan bersifat pembalasan. Contohnya, kesalahan membunuh akan dikenakan
hukum bunuh. Walau bagaimanapun, hukuman
yang dikenakan oleh pemerintah kepada
golongan rakyat adalah lebih berat berbanding hukuman yang dijatuhkan kepada
golongan atasan. Golongan pembesar yang
melakukan kesalahan membunuh hanya dikenakan hukuman buang negeri sahaja.
Kesimpulan
§ Kesimpulannyanya, Hukum
Adat memainkan peranan penting dalam
masyarakat Melayu tradisional. Meskipun ia dilaksanakan secara lisan, namun
ketelusannya tidak pernah diragui. Kewujudan Hukum Adat menjadi panduan kepada
penulisan undang-undang moden yang dihasilkan dalam bentuk dokumen. Hukum Kanun Melaka dan Undang-undang Laut
Melaka merupakan undang-undang bertulis
yang tertua di Tanah Melayu. Dari
sinilah wujudnya undang-undang yang diamalkan di seluruh Tanah Melayu.
§ Kedatangan kuasa barat
telah mengubah perlaksanaan undang-undang tradisional masyarakat Melayu. Meskipun demikian, adat-adat lama masih kekal wujud hingga kini.
Soalan 10: Undang-undang diamalkan untuk menjaga keharmonian rakyat.
Huraikan amalan undang-undang dalam
masyarakat Melayu sehingga abad ke 20.
Pengenalan
§ Undang-undang dibuat
bagi membentuk peraturan dalam kehidupan manusia. Dengan adanya peraturan ini, manusia dapat
hidup dengan aman dan tenteram.
Masyarakat juga akan tahu tanggungjawab dan peranan masing-masing dan
dengan ini dapat pula membentuk pemerintahan yang adil dan saksama. Keteraturan sistem pemerintahan Kerajaan
Melayu Tradisional turut berpunca daripada wujudnya aturan atau undang-undang
yang dilaksanakan.
§ Undang-undang 99 Perak
dan Undang-undang Tubuh Kerajaan Johor merupakan adaptasi dari Hukum Kanun
Melaka lalu diubahsuai mengikut keperluan negeri masing-masing dan dibentuk
berdasarkan prinsip-prinsip tertentu. Undang-undang yang diamalkan di
Negeri-negeri Melayu berasaskan Adat Temenggung dan menjadi undang-undang
bertulis. Antara undang-undang tersebut ialah Undang-undang 99 Perak,
Undang-undang Pahang, Undang-undang Johor dan Undang-undang Kedah.
Undang-undang bertulis ini juga merupakan warisan daripada Hukum Kanun Melaka
dan Undang-undang Laut Melaka.
Isi-isi Penting:
Undang-undang 99 Perak
§
Disusun pada abad ke17, dibawa ke Perak oleh Sayid Husain Al-Faradz. Mengandungi
99 buah undang-undang yang meliputi pelbagai perkara dan ditulis dalam bentuk
soal jawab
§
Perkara-perkara dalam undang-undang ini ialah :
a)
Tugas dan tanggungjawab pemerintah
b)
Peraturan adat istiadat mengadap dan melantik raja
c)
Perkara-perkara jenayah
d)
Hal-hal kekeluargaan
Undang-undang Tubuh Kerajaan Johor
§ Diperkenalkan pada 1895
oleh Sultan Abu Bakar dan merupakan perlembagaan bertulis yang pertama di
Semenanjung T.M. Berdasarkan system pentadbiran di Britain.
§ Antara perkara yang
terkandung ialah :
a)
Sultan tidak boleh menyerahkan negeri Johor kepada kuasa asing
b)
Majlis Mesyuarat Menteri hendaklah dilantik daripada orang Melayu dan bertanggungjawab
menasihati sultan dalam pentadbiran negeri
c)
Ahli Majlis Mesyuarat Negeri hendaklah terdiri daripada rakyat Johor yang
berperanan menggubal undang-undang
Kesimpulan
§ Undang-undang yang
diamalkan oleh masyarakat Melayu bertujuan untuk mengawal perlakuan ahli
masyarakat bagi mengekalkan keharmonian dan kesejahteraan hidup.
§ Boleh dijadikan garis
panduan bagi setiap orang untuk melakukan sesuatu perkara. Digunakan untuk mengukuhkan
kedudukan golongan pemerintah agar lebih terjamin, dan hak setiap anggota
masyarakat dalam kehidupan.
Soalan 11: Huraikan prinsip-prinsip umum undang-undang 99 Perak
 |
| Undang-undang 99 Perak |
§ Undang-undang 99 perak
ialah undang-undang yang tertua sekali di Perak berkaitan dengan hal ehwal
agama dan tradisi masyarakat tradisional. Undang-undang 99 Perak dikanunkan
pada tahun 1867 dan berkuatkuasa sehingga tahun 1900.
§ Dipercayai bahawa
undang-undang ini dibawa dari luar iaitu Syed Hassan dari Hadramaut pada zaman
pemerintahan Sultan Ahmad Tajuddin. Undang-undang ini mengandungi pelbagai
aspek yang memperlihatkan ciri-ciri keislaman, unsur bertimbang rasa dan
kompromi.
Isi-isi Penting:
Penzinaan
§ Fasal 6 hukuman bagi pesalah yang mengambil isteri orang: Fasal 6 memperuntukkan
seorang pesalah yang mengambil isteri orang lain akan dibuang dari mukimnya.
Sekiranya tidak dibuang, dia dikehendaki membayar denda (emas). Bagi perempuan pula,
hukumannya adalah dicukur rambutnya tetapi akan dilepaskan sekiranya membayar
denda.
§ Fasal 50 hukuman bagi pesalah yang melakukan zina: Jika kedua-dua penzina
mengakuinya, mereka hanya diperintahkan bernikah dan membayar denda sepaha
emass. Jika penghulu mendapati tiada kesalahan, maka kesalahan itu boleh
dibincangkan dan dimaafkan.
Perkahwinan
§ Fasal 65: Undang-undang 99 perak
memperuntukkan bahawa pasangan yang baru bernikah tidak dibenarkan bersama
lebih kurang 40 hari atas alasan untuk menjaga keimanan masing-masing.
Pembunuhan
§ Fasal 23 – Pembunuhan sesama orang Islam: Orang Islam yang
membunuh orang Islam tidak boleh dijatuhi hukuman kerana kedua-duanya akan binasa.
Cuma orang yang membunuh itu menjadi kafir. Hukuman yang boleh dikenakan ialah
ialah denda empat tahil dua paha emas (dua dirham) dan disedekahkan setahil
sepaha emas.
§ Fasal 4 – Orang kafir membunuh orang Islam: Orang kafir yang
membunuh orang islam tidak akan dibunuh kerana orang kafir tersebut tidak akan sempat memeluk islam. Pewaris si pembunuh
dikehendaki membayar sejumlah wang (dalam bentuk emas) kepada keluarga si mati.
Protokol / Peraturan Raja / Orang Besar
§ Fasal 24 – Prokol istana: Seseorang itu perlu mematuhi beberapa peraturan jika mengadap raja atau
pembesar seperti menundukkan kepalanya
semasa duduk dalam balai balairung seri, menumpukan perhatian (tidak boleh menolehkan pandangannya), tidak boleh
memandang muka raja atau pembesar, tidak boleh bercakap atau bertutur kata
dalam nada suara yang tinggi, dan perlu duduk diam berdasarkan adat menghadap
raja atau pembesar.
§ Fasal 77 – Peraturan raja: Fasal ini menetapkan jika seseorang raja atau pemerintah tersebut mangkat,
maka takhtanya akan diwarisi oleh anak raja yang paling tua. Jika tiada, maka
anak raj yang paling kecil akan mewarisi takhta. Syarat untuk mewarisi takhta
pemerintahan mestilah anak gahara (anak yang dilahirkan oleh raja dan
permaisuri daripada golongan diraja).
Peperangan
§ Fasal 74: Strategi untuk menang ialah meningkatkan belanja, tenaga tentera, senjata,
menggunakan akal, mempunyai ilmu yang luas, meminta bantuan daripada negeri
yang berhubung, mempunyai semangat berani, menggunakan muslihat, memperkukuhkan
kewangan, mendapatkan seorang pemimpin yang mendapat sokongan orang ramai, dan
tidak mengikut kata-kata orang lain.
Pembahagian harta
§ Fasal 33: Menyentuh terhadap pembahagian harta si mati, anak perempuan akan diberikan
rumah, kebun, pinggan-mangkuk, dan peralatan dapur. Alatan besi atau senjata,
sawah pad, lombong, diberikan kepada anak lelaki. Segala hutang dan harta
dibahagikan seperti berikut, anak lelaki mendapat dua kali ganda lebih daripada
anak perempuan. Harta lain akan dibahgikan secara adil kepada anak. Anak yang belum berkahwin mesti mendapat sepuluh
peratus lebih daripada anak lain.
Hal ehwal agama
§ Fasal 58: Syarat menjadi imam tatu khatib ialah mempunyai sifat yang mulia, pertuturan
yang baik, menguasai maklumat tentang hari bulan dan tahun, sanggup bersusah
payah demi kebaikan orang lain, bersikap pemurah, menjadi orang yang wal masuk
ke masjid pada hari jumaat, dan sanggup membaiki masjid yang rosak.
§ Fasal 79: Syarat menjadi Kadi di dalam negeri atau mukim ialah perlu menguasai
segala hukum Allah SWT dan Nabi Muhammad SAW, mengetahui adat dan hukum negeri,
mempunyai suara yang merdu, mempunyai tubuh badan yang sihat, tidak cacat dan
memiliki sifat yang mulia.
Penutup
§ Undang-undang ini tidak
memperlihatkan unsur Islam kerana lebih menjurus kepada adat tempatan.
Contohnya pembunuhan didapati tidak selaras dengan hukum Islam, yang perlu
dibalas dengan bunuh.
§ Undang-undang 99 Perak
menyentuh pelbagai aspek namun masih terdapat kelemahan dan kekurangan
berbanding Hukum Kanun Melaka. Segala hukuman hanya berbentuk denda wang iaitu
emas.
Soalan 12: Huraikan
Prinsip-prinsip Umum Undang-undang Tubuh Negeri Johor.
 |
| Undang-undang Tubuh Johor |
Pendahuluan:
§ Undang-undang tubuh
kerajaan johor merupakan satu himpunan yang menjadi perlembagaan asas bagi
negeri johor semasa pemerintahan sultan abu bakar.
§ Undang-undang tubuh
kerajaan johor telah dipindah sebanyak 4 kali. Pindaan pertama pada 1 april
1908. Pindaan kedua , pada 17 september
1912 dan pindaan ketiga, pada 12 mei 1914. Pindaan yang terakhir pada 17
julai 1918.
Isi-isi Penting:
Perlantikan Raja dan Bakal Pengganti Raja
§ Dalam menentukan soal
perlantikan raja, beberapa fasal telah digubal salah satunya ialah fasal kedua,
yang menyatakan bahawa syarat bakal pengganti raja mestilah berbangsa melayu, berdarah raja daripada
keturunan pemerintahan Johor yang terdahulu, iaitu zuriat sultan Abu Bakar. Lelaki dan beragama Islam. Fasal ketiga pula, jika tiada keturuan daripada zuriat Sultan Abu Bakar yang boleh
ditabalkan menjadi raja, maka seorang anak lelaki daripada zuriat temenggung
Ibrahim boleh ditabalkan menjadi
pengganti raja.
§ Fasal kelima di dalam
Undang-undang Tubuh Kerajaan Johor menyerahkan beberapa perkara dalam Mesyuarat
Kerajaan dan Jemaah pangkuan negeri untuk membuat pertimbangan berasaskan
beberapa syarat iaitu; Seorang lelaki yang cukup umur dan sempurna akal; Berasal
daripada bangsa melayu Johor dan rakyat kerajaan Johor; Beragama islam, diakui
daripada darah yang merdeka; Mempunyai pengetahuan, boleh membaca dan menulis
bahasanya; Memiliki budi perkerti, tabiat perangai dan tingkah laku yang baik
dan terpuji.
Tanggungjawab memelihara kedaulatan negeri
§ Undang-undang tubuh
kerajaan johor telah menetapkan kewajipan raja untuk memelihara kedaulatan
negeri johor sepanjang masa. Fasal 15 menyatakan bahawa, melarang raja yang
memerintah daripada menyerahkan atau membuat sebarang perjanjian untuk
menyerahkan negeri atau sesuatu bahagian dari negeri Johor kepada sebarang
kerajaan, kuasa Eropah dan Bangsa-bangsa yang lain. Undang-undang Tubuh
Kerajaan Johor memainkan peranan penting semasa dalam memelihara kedaulatan
negeri Johor semasa kebangkitan orang melayu menentang cadanganpenubuhan
Melayan Union. Kebangkitan orang melayu berpunca daripada kebimbangan mereka
terhadap raja-raja melayu yang akan hilang kuasa sabagai pemerintah berdaulat.
§ Oleh sebab itu, apabila
sultan Johor (sultan Ibrahim) memberi persetujuan dan memandatangani perjanjian
Melayan Union, orang Melayu johor yang diketuai oleh para pembesar negeri telah
bangkit menentang tindakan beliau. Mereka mendakwa tindakan sultan Johor
menandatangani Perjanjian Melayan Union talah menyalahi peruntukan yang
terkandung di dalam Undang-undang tubuh kerajaan,iaitu tidaj membenarkan sultan
johor melakukan apa-apa tindakan yang boleh menggugat kedudukan Johor sebagai
sebuah negeri yang berdaulat.
Peruntukan Berkaitan Agama Islam
§ Undang-undang tubuh
kerajaan johor menyatakan agama bagi negeri Johor agama islam tetapi agama lain
boleh mengamalkan dengan aman dan sempurna. Selaras dengan kedudukan sultan
sebagai pemerintahtertinggi, baginda hendaklah memerintah mengikut undang-undang
dan bertanggunjawap untuk memerihara agama Islam sebai agama negeri.
§ Peruntukan ini
memperlihatkan dengan jelas bahawa perlembagaan bercorak Islam telah mendapat
tempat dalam sistem pemerintahan kerajaan Johor. Dalam urusan pentadbiran
keadilan negeri, Undang-undang Tubuh Kerajaan Johor menyatakan segala mahkamah,
para pegawai, dan kakitangan kerajaan hendaklah menjalankan undamg-undang
negeri dengan adil dan benar.
Perlantikan dan bidang tugas Jemaah Menteri
§ Fasal 28 hingga 44
memperuntukan perkara-perkara berkaitan Jemaah Menteri yang diinstitusikan
secara bertulis dalan undang-undang Tubuh Kerajaan Johor. Bilangan jemaah
mernteri yang dilantik hendaklah tidak kurang daripada lapan orang dan tidak
melebiho 12 orang yang diketuai olej Menteri Besar. Anggota jemaah menteri
hendaklah dilantik daripada bangsa Melayu, rakyat johor, dan beragama islam.
Mereka dikendaki mengangkat sumpah di hadapan dua orang saksi daripada kalangan
pegawai kerajaan yang berbangsa Melayu dan beragama islam serta taat setia kepada
raja dan kerajaan.
§ Anggota jemaah menteri
ditugaskan untuk menbantusuktan dalam urusan pemerintahan negeri. Dalam hal
ini, sultan boleh meminta pandangan dan fikiran anggota jemaah menteri. Namun
segala keputusan yang diambil terletak di bawah tanggungjawap sultan.
Penutup
Tiada ulasan:
Catat Ulasan